Szanowny Czytelniku,
Rosja wykorzystuje wszelkie mechanizmy do globalnego eskalowania wojny na Ukrainie. Nagły wybuch konfliktu 7 października 2023 roku między palestyńskim Hamasem, odwołującym się do ideologii Bractwa Muzułmańskiego, a Izraelem jest tego wyraźnym przykładem. Anna Borshchevskaya, analityk z The Washington Institute, na łamach Al Majalla, arabskiego portalu z siedzibą w Londynie, pisze: „W miarę zbliżania się Rosji do globalnego Południa w celu forsowania swojej alternatywnej wizji porządku światowego, Rosja będzie starała się, niewielkim kosztem dla siebie, skorzystać z odwrócenia uwagi od Ukrainy na Zachodzie, wzrostu nastrojów antyamerykańskich na Bliskim Wschodzie i wzmacniania sił przeciwnych USA. Innymi słowy, będzie dążyć do eskalacji konfliktu z Zachodem, bezpośrednio lub za pośrednictwem pełnomocników. Stany Zjednoczone muszą zrobić więcej, aby przekonać partnerów spoza Zachodu, że rosyjska wizja porządku światowego jest przegrana i kreatywnie zastanowić się, jak obciążyć Moskwę kosztami w sposób, który zmieni kalkulację strategiczną Putina – że cena eskalacji konfliktu. z Zachodem przewyższa korzyści”1. I choć w pierwszej fazie ataku Hamasu na Izrael zginęło co najmniej 16 obywateli Rosji, Moskwa nie potępiła tej organizacji, ale otwarcie oskarżyła USA za obecny kryzys. Nie ma na razie niezbitych dowodów, że to Kreml inspirował agresję Hamasu na Izrael, ale bezdyskusyjne jest to, iż Rosję łączą długotrwałe i dobrze udokumentowane stosunki z kierownictwem tej radykalnej organizacji terrorystycznej.
Jeszcze w okresie zimnej wojny Związek Sowiecki w ramach realizowanej ideologii wspierał i szkolił antyzachodnie grupy terrorystyczne na Bliskim Wschodzie. Aktywną rolę odgrywała w tych procesach KGB – sowiecka agencja bezpieczeństwa. Większość wspomnanych grup stawiała sobie za cel likwidację Izraela. Sam ZSRR nie utrzymywał relacji dyplomatycznych z tym państwem od 1967 roku do października 1991 roku, a więc niemal do końca istnienia sowieckiego imperium. Po upadku Związku Sowieckiego nowo powstałe państwo rosyjskie prowadziło bardziej elastyczną politykę wobec Bliskiego Wschodu. Wiązało się to też z napływem do Izraela setek tysięcy rosyjskich Żydów. Kreml jednak nie uznał Hamasu za organizację terrorystyczną, a po zwycięstwie tego ugrupowania nad Al-Fatahem w wyborach parlamentarnych w 2006 roku ówczesny przywódca Hamasu Chalid Maszal został zaproszony do Moskwy, w 2010 roku zaś spotkał się z ówczesnym prezydentem Federacji Rosyjskiej Dmitrijem Miedwiediewem. Po agresji Rosji na Ukrainę te wzajemne relacje znacznie się nasiliły. We wrześniu 2022 roku przywódcy polityczni Hamasu przybyli do Kazania, stolicy Tatarstanu, autonomicznej republiki Federacji Rosyjskiej zamieszkałej przez ludność muzułmańską. Kluczowe wydają się jednak wizyty liderów Hamasu w marcu i wrześniu 2023 roku w Moskwie. Już po rozpoczęciu agresji na Izrael przedstawiciele Hamasu i Iranu przybyli 26 października 2023 roku do stolicy Rosji. Nie ulega więc wątpliwości, że istnieje co najmniej wyraźna koordynacja wzajemnych działań Strefy Gazy, Rosji i Iranu oraz że Moskwa i Teheran wspierają Hamas dostawami sprzętu i uzbrojenia. Borshchevskaya konstatuje: „Niektórych może zdziwić, że Putin zdecydował się teraz tak otwarcie stanąć po stronie Hamasu, po tym jak przez tak długi czas osobiście kultywował stosunki Rosji z Izraelem i naraził na szwank swój wizerunek jako mediatora na Bliskim Wschodzie, który może rozmawiać ze wszystkimi stronami. Prawda jest jednak taka, że Kreml patrzy na sprawy światowe przez wąski pryzmat sumy zerowej: aby Rosja wygrała, Stany Zjednoczone i Zachód muszą przegrać. To globalna wizja, wyzwanie dla liberalnego porządku świata pod przewodnictwem USA, które Putin rzucił otwarcie, dokonując inwazji na Ukrainę i określając wojnę jako egzystencjalną bitwę z Zachodem”2. Konflikt bliskowschodni nie tylko odciąga uwagę od wsparcia dla Ukrainy, ale zagraża stabilności całej Europy, w tym Polski. Zdecydowane wypowiedzi prezydenta Turcji Recepa Tayyipa Erdoğana wspierające Hamas i krytycznie oceniające militarną odpowiedź Izraela stanowią zagrożenie dla spoistości NATO.
W tym samym czasie w Unii Europejskiej, pod presją Niemiec, przyspieszają prace nad zmianami traktatowymi, które mają na celu jej centralizację oraz zbudowanie Unii Obrony z zadaniem stworzenia armii europejskiej. A po wyborach w Polsce kwestią otwartą staje się realizacja wielkiego projektu modernizacji polskich sił zbrojnych. Problem ten, w obliczu zagrożenia ze strony Rosji, wydaje się fundamentalny. W tym kontekście warto przeanalizować projekt i nakłady finansowe II Rzeczypospolitej na siły zbrojne ze względu na ówczesne zagrożenia.
Dlatego numer 2/2023 (713) „Kwartalnika Bellona” otwiera artykuł „Polityka finansowa wobec zbrojeń w latach 1935–1939. Porównanie Polski z Niemcami i Francją” autorstwa dr. Jakuba Skiby. Ten analityk. z Centrum Badań nad Bezpieczeństwem Akademii Sztuki Wojennej pisze: „Tematyka zbrojeń Polski przed wybuchem drugiej wojny światowej budziła zainteresowanie praktycznie od chwili zakończenia kampanii wrześniowej, początkowo wojskowych analityków wywodzących się głównie z kręgów uczestników tych wydarzeń, a później historyków wojskowości. Trauma i upokorzenie związane z błyskawiczną klęską oraz tragiczny los Polski w czasie wojny i po jej zakończeniu wpływały i wciąż wpływają na emocjonalny kontekst tych rozważań, na pobudzanie zainteresowania opinii publicznej. Badania nad zagadnieniem zbrojeń w przededniu wojny były i nadal są skoncentrowane na poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, czy można było lepiej się przygotować do wojny i skuteczniej przeciwstawić najeźdźcom z 1939 roku”. Kwestia ta – jak zaznacza autor – zyskała na aktualności w obliczu wojny na Ukrainie. W okresie II Rzeczypospolitej kluczowa była jednak różnica potencjałów. Doktor Skiba stwierdza: „Porównanie polskiej polityki finansowej wobec zbrojeń z polityką niemiecką i francuską przynosi potwierdzenie większości konwencjonalnych przekonań na ten temat oraz ustaleń badawczych, może z jednym istotnym wyjątkiem: dysproporcja potencjałów Polski i Niemiec była tak ogromna, że nawet kilka kolejnych lat kontynuowania przez nasz kraj wysiłków zbrojeniowych prawdopodobnie nie dałoby szans na skuteczne stawienie czoła najazdowi zachodniego sąsiada”. Zauważa, iż „[…] w ramach swoich skromnych możliwości Polska w ostatnich kilku latach przed wojną efektywnie podniosła swój poziom gospodarczy i obronny, proporcjonalnie nie gorzej niż Niemcy, które do tego wyścigu wystartowały przecież kilka lat wcześniej”. Autor dostrzega, że dyktatury mają w takiej sytuacji pewną przewagę nad demokracjami. Pisze: „Ceną gospodarki wojennej rozkręcanej w czasie pokoju przez systemy totalitarne i dyktatury jest konieczność rozpętania rzeczywistego konfliktu, jak to dobitnie wykazał A. Tooze. Demokracje muszą niestety odpowiedzieć na to wyzwanie w podobny sposób, chociaż z samej swojej istoty czynią to z opóźnieniem […], zważywszy na tragiczne skutki takiego opóźnienia, znacznie rozsądniej przygotowywać się zawczasu do agresji i systematycznie wykorzystywać pozytywny potencjał rozwojowy dla całości gospodarki, który tkwi we właściwie zaplanowanych i realizowanych w odpowiednim tempie wydatkach na cele obronne”. Opóźnienia modernizacyjne polskiej armii, spowodowane wynikiem wyborów parlamentarnych w Polsce, mogą stanowić realne zagrożenie w budowaniu przez nasz kraj zdolności do odstraszania FR.
W wojnie przeciwko Ukrainie coraz większego znaczenia nabiera wojna informacyjna i cyberwojna. Państwa NATO i UE, w tym Polska, przykładają coraz większą wagę do bezpieczeństwa cybersfery. Mgr Wojciech Bujak w artykule „Rozwój cyberprzestępczości a poczucie bezpieczeństwa użytkowników Internetu” omawia badania przeprowadzone na próbie studentów Akademii Sztuki Wojennej w Warszawie kierunku bezpieczeństwo informacyjne i cyberbezpieczeństwo oraz żołnierzy Oddziału Specjalnego Żandarmerii Wojskowej niezwiązanych z obszarem IT. Celem badań ankietowych było poznanie, czy wspomniane „grupy społeczne, […] całkowicie odrębne pod względem kwalifikacji w dziedzinie bezpieczeństwa cybernetycznego, mają świadomość zagrożeń cybernetycznych oraz wiedzę o narzędziach i praktykach stosowanych w celu zapobiegania przestępczości w przestrzeni cybernetycznej”. Autor starał się również zweryfikować poczucie bezpieczeństwa badanych w związku z rozwojem cyberprzestępczości. Stwierdza, że rozwój cyberprzestępczości ma duży wpływ na zmniejszenie poczucia bezpieczeństwa użytkowników Internetu.
Wojciech Jerzy Kittel w artykule „Widząc więcej niż teoria. Analiza zależności między pojęciami doktryna, strategia, polityka” podejmuje próbę analizy wzajemnej interakcji tych pojęć i ich wpływu na zarządzanie organizacją. Identyfikuje powiązania między doktryną a strategią, strategią a polityką oraz doktryną a polityką, by wykazać, w jaki sposób podejście doktrynalne kształtuje działania strategiczne i jak podejście strategiczne wpływa na doktrynę, która z kolei determinuje decyzje polityczne i skuteczność zarządzania.
Numer zamyka artykuł dr Ewy Joanny Sapierzyńskiej pt. „Ceremoniał wojskowy wczoraj i dzisiaj”. Autorka podkreśla szczególną rolę ceremoniału wojskowego w integracji wspólnoty narodowej. Zwraca uwagę, iż obecny ceremoniał wojskowy czerpie przede wszystkim z dorobku dwudziestolecia międzywojennego.
Szanowny Czytelniku, w niespokojnym okresie, gdy wybuch kolejnego konfliktu, tym razem w Strefie Gazy, przesuwa uwagę świata na Bliski Wschód, a wojna na Ukrainie staje się długotrwałym konfliktem na wyniszczenie, z szacunkiem i pokorą oddajemy w Twoje ręce 713 numer „Kwartalnika Bellona”.
Przypisy:
1 Anna Borshchevskaya, Russia’s relationship with Hamas and Putin’s global calculations, Al Majalla, 6.11.2023, https://en.majalla.com/node/303701/politics/russias-relationship-hamas-and-putins-global-calculations [dostęp: 10.11.2023].
2 Ibidem.
