Dla ORP „Gen. K. Pułaski” to był najważniejszy sprawdzian od dekady. Strzelanie rakietowe, szkolenie w ośrodku należącym do Royal Navy, wreszcie udział w natowskich manewrach „Trident Juncture ’18”. Wyjątkowo intensywne dla załogi i fregaty trzy miesiące ćwiczeń opisuje w grudniowym numerze „Polski Zbrojnej” dziennikarz Łukasz Zalesiński.
Fregata „Gen. K. Pułaski” opuszcza Plymouth. Dołącza do konwoju, który osłania „jednostkę wysokiej wartości”. Już na morzu marynarze dostają zadanie, by pobrać paliwo ze zbiornikowca. Kiedy operacja dobiega końca, okręt staje się celem ataku rakietowego. Załoga z marszu przechodzi do innego zadania – musi zdławić rozprzestrzeniający się na pokładzie pożar. – Na wojnie często bywa tak, że wydarzenia toczą się bardzo dynamicznie. Marynarze muszą zmagać się z kilkoma problemami jednocześnie. Nie ma czasu na odpoczynek – tłumaczy kmdr por. Paweł Werner, dowódca „Pułaskiego”. Tymczasem w należącym do Royal Navy ośrodku szkoleniowym, gdzie polska fregata była poddawana surowemu testowi, wojna wybucha co czwartek.
Test w angielskim stylu
FOST (Flag Officer Sea Training) został założony w 1958 roku z inicjatywy adm. Louisa Mountbattena jako miejsce do przygotowywania załóg brytyjskich okrętów do trudnej służby na morzu. Ćwierć wieku później ranga placówki znacząco wzrosła. U progu lat osiemdziesiątych ubiegłego stulecia Brytyjczycy stoczyli z Argentyną wojnę o Falklandy. Zwycięstwo w tym konflikcie okupili jednak stratami – może niezbyt wielkimi, ale bolesnymi. 4 maja 1982 roku niszczyciel HMS „Sheffield” został trafiony rakietą wystrzeloną z argentyńskiego samolotu. Przebiła ona kadłub i wywołała liczne pożary. Zginęło 20 marynarzy, a okręt poszedł na dno. Po tej katastrofie Brytyjczycy stwierdzili, że muszą położyć o wiele większy nacisk na procedury związane z tzw. obroną przeciwawaryjną. Wkrótce w ośrodku, który wówczas jeszcze znajdował się na półwyspie Portland w hrabstwie Dorset, ruszył cykl opracowanych na nowo szkoleń.
Dziś FOST mieści się w Plymouth i uchodzi za jedną z najlepszych tego typu placówek na świecie. – Szkolą się tam nie tylko załogi okrętów należących do Royal Navy, lecz także marynarze z niemal wszystkich krajów NATO, a nawet spoza sojuszu – wyjaśnia Peter Wooldridge ze służb prasowych brytyjskiej marynarki. – Rygorystyczne ćwiczenia pod okiem naszych specjalistów mają sprawić, że załogi wychodzące na morze będą przygotowane na absolutnie każdą ewentualność – dodaje. Główny cykl szkoleniowy nosi nazwę BOST, czyli Basic Operational Sea Training. Trwa sześć tygodni i, jak podkreślają marynarze, którzy mieli okazję się z nim zmierzyć, jest tak intensywny, że na dobrą sprawę to półtora miesiąca wycięte z życiorysu.
Wszystko zaczyna się w porcie Plymouth. – Pierwszy tydzień to wstępna ocena stanu technicznego okrętu i wyszkolenia załogi. Instruktorzy w ten sposób sprawdzają, czy będą mogli bezpiecznie przeprowadzić szkolenie na morzu – mówi kmdr ppor. Arkadiusz Frącz, dowódca pionu eksploatacji na ORP „Pułaski”. Trwa ono kolejnych pięć tygodni. – Okręt operuje poza portem od poniedziałku do piątku. Na weekend wraca, by odtworzyć gotowość bojową – tłumaczy kmdr ppor. Frącz. Wszelkie jego działania opierają się na tygodniowych planach szkolenia. – Tyle że one są na bieżąco aktualizowane. Załoga musi się wykazać dużą elastycznością i na wszelkie zmiany reagować błyskawicznie – podkreśla kmdr ppor. Piotr Jaszczura, w załodze polskiej fregaty dowódca pionu operacyjnego.
Marynarze, z którymi rozmawiam, zgodnie przyznają, że w cyklu najciekawsze były wtorki i czwartki. Pierwsze upływały pod znakiem obrony przeciwlotniczej. – W Polsce oczywiście ćwiczymy ten element regularnie. U nas jednak uderzenie trwa zwykle około pół godziny. Jest to uzależnione od ilości paliwa, które ma do dyspozycji operująca nad Bałtykiem para odrzutowców. Podczas szkolenia w FOST samolotów było tak wiele, że naloty trwały po kilka godzin – wspomina kmdr ppor. Jaszczura. Ale i tak wtorki stanowiły zaledwie przygrywkę do czwartków, zarezerwowanych dla tzw. Weekly War, czyli cotygodniowej wojny. Wtedy mogło się wydarzyć absolutnie wszystko – okręt był atakowany z powietrza, morza, spod wody. – Bywało na przykład, że po uderzeniu przeciwnika fregata nagle traciła napęd, zasilanie i dryfowała po morzu. A my musieliśmy sprawić, by mimo zniszczeń utrzymała się na wodzie i była gotowa do walki. I to błyskawicznie, bo dowódca wiedział, że w ciągu kilkunastu minut mogą pojawić się kolejne samoloty – tłumaczy kmdr ppor. Frącz.
Ale trening FOST, nawet w swojej zasadniczej części, rozgrywa się nie tylko na morzu. – Jednym z elementów szkolenia są ćwiczenia ratunkowe „Distex”. Scenariusze mogą przybierać różne formy, ale generalnie instruktorzy sprawdzają zdolność załogi do reagowania na powodzie, trzęsienia ziemi, ataki terrorystyczne czy zniszczenia obiektów cywilnych na skutek wojny. Marynarze muszą sobie też radzić z zainteresowaniem mediów, które zwykle towarzyszy tego rodzaju katastrofom – wylicza Wooldridge.
Ofiarą kataklizmu pada niewielkie miasteczko wzniesione na terenie ośrodka. W rolę mieszkańców wcielają się cywilni statyści, w tym uczniowie z pobliskich szkół. Przed wyzwaniem tego typu stanęła też załoga „Pułaskiego”. – W ostatniej chwili akcja została jednak odwołana ze względu na pogodę. Tego dnia wiał huraganowy wiatr, więc organizatorzy nie chcieli ryzykować bezpieczeństwa dzieci – zaznacza kmdr por. Werner. – Już wcześniej jednak zostaliśmy wprowadzeni w sytuację i musieliśmy obmyślić odpowiednią strategię niesienia pomocy. Specjaliści z ośrodka sprawdzali na przykład, w jaki sposób zorganizowaliśmy łączność i strukturę dowodzenia, czy też jak informujemy dziennikarzy, którzy pojawili się na miejscu – dodaje.
Podsumowaniem szkolenia była tzw. Final Inspection. Załoga „Pułaskiego” musiała osłonić inną jednostkę przed nieprzyjacielskim atakiem. Naprzeciw niej stanęło m.in. kilka okrętów. – Ostatecznie sprawdzian zakończył się sukcesem – podsumowuje Wooldridge.
To był dobry czas
Czasu na świętowanie jednak nie było. Gdy „Pułaski” opuszczał FOST, rozpędu nabierały już „Trident Juncture ’18”, jedne z największych natowskich ćwiczeń od czasu zakończenia zimnej wojny. A fregata miała w nich reprezentować polską marynarkę wojenną. – Zostaliśmy przydzieleni do grupy kanadyjskiej. Dowodził nią admirał z Kanady, a okrętem flagowym była fregata HMCS „Halifax” – wspomina kmdr ppor. Jaszczura. W skład zespołu wchodziły też dwie fregaty brytyjskie i jedna francuska. – Grupa szła w kierunku Norwegii od strony Islandii. Aby się z nią połączyć, musieliśmy opłynąć Wielką Brytanię i skierować się na północ. Potem operowaliśmy zarówno na Atlantyku, jak i Morzu Północnym. A wszystko przy raczej kiepskiej pogodzie – przyznaje oficer.
Grupa kanadyjska była jedną z kilku, które współtworzyły Siły Północne. W ich skład weszły jeszcze amerykańska grupa desantowa (m.in. okręt USS „Iwo Jima”), grupa norweska (m.in. dwie fregaty rakietowe typu Nansen) oraz uderzeniowa grupa lotniskowcowa (działał w niej np. USS „Harry S. Truman”). Siły Północne dowodzone były przez STRIKFORNATO, czyli Dowództwo Morskich Sił Uderzeniowych i Wsparcia NATO, rolę zaś ich okrętu flagowego odgrywała jednostka dowodzenia USS „Mount Whitney”. – Naszymi przeciwnikami były Siły Południowe, dowodzone przez MARCOM [Dowództwo Sojuszniczych Sił Morskich NATO]. Dysponowały one okrętami, które wchodzą w skład dwóch stałych zespołów sojuszu północnoatlantyckiego – SNMG1 i SNMG2 – informuje kmdr ppor. Jaszczura. Wśród jednostek znalazły się m.in. fregaty z Norwegii, Holandii, Portugalii, Hiszpanii, czy Turcji oraz francuski okręt desantowy typu Mistral.
Manewry „Trident Juncture ’18” rozgrywały się przede wszystkim na lądzie. Siły morskie miały wspomagać operujące tam wojska. – Ćwiczenia stanowiły doskonałą okazję, by jeszcze raz przetestować procedury i wykonać zadania, z którymi chwilę wcześniej zmagaliśmy się w ośrodku FOST – podkreśla kmdr ppor. Jaszczura. Tym samym „Trident Juncture” domknął trzymiesięczny okres niezwykle intensywnego szkolenia. Bo zanim jeszcze ORP „Pułaski” pojawił się w FOST, jego załoga przeprowadziła u wybrzeży Szkocji strzelanie z rakiet przeciwlotniczych SM-1. Po raz pierwszy, odkąd okręt służy pod biało-czerwoną banderą.
Do macierzystego portu w Gdyni fregata wróciła w połowie listopada. W Polsce nie było jej przez trzy miesiące. – Tak długiego wyjścia ORP »Pułaski« nie miał od dziesięciu lat – przypomina kmdr ppor. Frącz i dodaje: „To był dobry czas. Zebraliśmy mnóstwo doświadczeń, których nie bylibyśmy w stanie zgromadzić w kraju”. W podobnym tonie wypowiada się dowódca fregaty. – Od czasu do czasu pojawiają się opinie, że ORP „Pułaski” ma już swoje lata, więc do niewielu rzeczy się nadaje. Udowodniliśmy, że jest inaczej – podkreśla kmdr por. Werner. – Strzelanie rakietowe, a potem szkolenie w ośrodku FOST i udział w »Trident Juncture« to doskonały test przed zadaniami, które czekają nas w przyszłym roku – zaznacza. Za kilka miesięcy ORP „Pułaski” dołączy do Sił Odpowiedzi NATO. Ponownie stanie się jednym z okrętów stałego zespołu SNMG1, który kontroluje bezpieczeństwo na szlakach żeglugowych północnej Europy.
Tekst ukazał się w grudniowym numerze „Polski Zbrojnej”.
autor zdjęć: NATO
komentarze